Financiële overwegingen bij optimalisatie vgs naar vgs 2.0

In Nederland is ongeveer 13.000 ha verhard oppervlak aangesloten op een verbeterd gescheiden stelsel (vgs). Deze vgs voeren op jaarbasis ongeveer 43 miljoen m3 hemelwater en minstens zo veel rioolvreemd water naar rwzi’s. In totaal komt er via vgs dus een kleine 100 miljoen m3 relatief schoon water bij de Nederlandse rioolwaterzuiveringen terecht. Door implementatie van vgs 2.0 kan het volume richting rwzi fors afnemen, soms tot wel 95%. De ombouw van een vgs naar vgs 2.0 vergt wél een investering: gemiddeld ongeveer € 50.000 per stelsel. Dit bedrag is gebaseerd op een handvol gerealiseerde vgs 2.0-pilotprojecten. De ombouw van álle vgs in Nederland (schatting: circa 1.300 stelsels) zou daarmee een investering van circa € 65 miljoen vergen. Is de brede ombouw van vgs naar vgs 2.0 € 65 miljoen waard? Om deze vraag te beantwoorden, is gekeken naar de operationele kosten van een rwzi en naar de kosten voor een alternatieve maatregel: afkoppelen. Operationele kosten rwzi De totale kosten voor de behandeling van afvalwater op een rwzi bedragen momenteel ongeveer € 0,35 per m3 per jaar (STOWA, 2015a1). Maar de marginale kosten (de kosten die proportioneel zijn aan het influentvolume) beslaan circa 10% van de totale kosten (€ 0,035/m3). Een volumereductie van circa 100 miljoen m3 geeft dus een jaarlijkse besparing van circa € 3 miljoen. Daarmee bedraagt de terugverdientijd van de brede ombouw naar vgs 2.0 ruim 20 jaar. Met de nabehandeling van rwzi-effluent voor microverontreinigingen (4e trap zuivering) nemen de operationele rwzi-kosten fors toe. GAK-filtratie kost bijvoorbeeld € 0,26 per m3 per jaar (STOWA, 2015b2). Daarmee nemen ook de (potentiële) besparingen van een volumereductie van 100 miljoen m3 fors toe: circa € 22 miljoen per jaar. De terugverdientijd van de ombouw bedraagt daarmee nog maar ongeveer 3 jaar.   Andere baten zoals een kleinere investering bij de nieuwbouw van een rwzi (en/of aanvoerend gemaal en persleiding) zijn in deze beschouwing niet meegenomen. In de praktijk blijken deze baten vaak doorslaggevend in de overweging om wel of niet om te bouwen naar vgs 2.0 (zie Voorbeelden vgs 2.0 in de praktijk).  Kosten afkoppelen Het afkoppelen van verhard oppervlak van gemengde stelsels zorgt ook voor minder afvoer naar de rwzi. Door het verschil in pompovercapaciteit (0,7 mm/h voor gemengd en 0,3 mm/h voor een vgs) leidt afkoppelen per vierkante meter zelfs tot een grotere afname dan een vgs. Om dezelfde volumereductie als vgs 2.0 te realiseren, hoeft ‘slechts’ 6.000 ha (0,3/0,7 * 14.000 ha) te worden afgekoppeld. Met een geschatte, gemiddelde kostprijs van € 30 per m2 vergt dit een investering van ongeveer € 1,8 miljard. De investeringsomvang voor de brede ombouw naar vgs 2.0 is daarmee ruim een factor 20 kleiner dan de benodigde investering in het afkoppelen van gemengde stelsels voor een vergelijkbaar effect. 1 STOWA (2015a). Reductie hydraulische belasting rwzi. Rapport 2015-05, STOWA, Amersfoort. 2 STOWA (2015b). Verwijdering van microverontreinigingen uit effluenten van rwzi's. Rapport 2015-27, STOWA, Amersfoort.