Financiele en juridische mogelijkheden

Diverse waterschappen en gemeenten stimuleren de aanleg van groene daken met subsidie voor het vasthouden van regenwater. Maar waarom een subsidie richten op één type maatregel, terwijl er ook andere mogelijkheden zijn om regenwater op eigen terrein te verwerken? Voor de financiële onderbouwing van subsidiebedragen zijn verschillende rekenmodellen voor maatschappelijke kosten en baten opgesteld en gebruikt. Maar door de vele effecten die afhankelijk zijn van het soort daksysteem, de variatie in de werking, het onderhoud van het dak, het gebouw, de omgeving en het lokale klimaat zijn de uitkomsten hiervan zeer onzeker. Een andere financiële stimulans zou een lagere riool- of zuiveringsheffing kunnen zijn. Maar het effect van groene daken op de kosten voor benodigde regenwatervoorzieningen is marginaal. Bij afvoer van regenwater naar een rioolwaterzuivering is het effect op het te zuiveren volume groter, waardoor een korting op de zuiveringsheffing beter verdedigbaar is. Maar dit effect geldt niet voor gescheiden gerioleerde of afgekoppelde gebieden. Daarnaast is de grondslag voor de zuiveringsheffing gebaseerd op het aantal vervuilingseenheden en staat deze los van het (dak) oppervlak. Een vergaande manier om groene daken te stimuleren, is verplichte aanleg bij nieuwbouw of renovatie. Dit gebeurt bijvoorbeeld in Stuttgart en Bazel. Maar vanuit het waterbeheer ligt een dergelijke verplichting niet voor de hand. Bovendien biedt ons Bouwbesluit daarvoor geen juridische ruimte. Indirect zou een gemeente via een hemelwaterverordening particulieren wel kunnen verplichten het hemelwater zo veel mogelijk op eigen perceel te verwerken. Mogelijkheden voor het borgen van de instandhouding van groene daken zijn: een gemeente kan van particulieren eisen dat zij het regenwater op eigen terrein verwerken (via verordening of maatwerkvoorschrift). Het is dan aan de eigenaar om te bepalen hoe dat gebeurt. Als een groen dak daarin een rol speelt, kan de gemeente handhaven als het dak niet meer (goed) functioneert. het sluiten van privaatrechtelijke overeenkomsten met de perceeleigenaren, net als bijvoorbeeld bij de verstrekking van subsidies voor afkoppelvoorzieningen (voor zover dat juridisch mogelijk is). Bij bepaling van de hydrologische effecten van groene daken in een buurt of wijk is het goed rekening te houden met de kans dat een deel daarvan op termijn minder goed functioneert of is ‘ontgroend’. De water- of rioleringsbeheerder kan de kansen die de vergroening van daken biedt beter benutten door particulieren, opdrachtgevers en ontwerpers praktische informatie te geven over de eigenschappen van groene daken die nodig zijn voor een betere waterhuishouding, zoals waterberging, begroeiing en regeling van de dakafvoer. In Nederland (en Europa) zijn nog geen officiële normen met eenduidige, uniforme specificaties voor groene daken. Wel moeten groene daken in ons land aan bepaalde regels voldoen, waarvan het Bouwbesluit en de daarin genoemde NEN-normen de belangrijkste zijn. Het gaat dan om (wind)belastingen en vervormingen,dakbedekking, brandveiligheid, isolerende werking (Rc-waarde) en waterafvoer. In de huidige praktijk werken leverende en uitvoerende partijen volgens algemeen aanvaarde richtlijnen voor de technische opbouw en details van groene daken, zoals de VBB-richtlijn of de SBR-Dakbegroeiingsrichtlijn (vertaling van deFLL-Dachbegrünungsrichtlinie, aangepast aan Nederlandse regelgeving). Op basis van recente onderzoeken zijn in Nederland vernieuwende inzichten ontstaan op het gebied van (wind)belastingenen isolerende werking (warmte en koude) van begroeide daken. Sinds 2012 werkt de NEN-normcommissie Begroeide Daken aan de ontwikkeling van normen die specifiek gericht zijn op groene daken. Er is behoefte aan: een methode om de weerstand tegen windbelasting te berekenen bij gebruik van een groendaksysteem als ballastlaag op platte daken; een geschikte manier om de brandveiligheid van dakbegroeiing te testen; specificaties van substraatmaterialen, de werking en regeling van dakafvoeren en eenduidige methoden om de karakteristieke parameters voor de hydrologische werking te bepalen. Met deze parameters zijn de hydrologische effecten van groene daken op verschillende schaalniveaus te simuleren. Deze effecten zijn alleen te bepalen voor het totale daksysteem, inclusief waterberging in substraat (vochtgehalten bij verzadiging, veldcapaciteit en verwelkingspunt) en drainagelaag, verdamping en afvoerregulering van de dakuitlaten. De uiteindelijke norm moet het voor opdrachtgevers en instanties eenvoudiger maken om te weten of de prestaties van een groen dak voldoen aan de gevraagde eigenschappen.