Evenementen in, op of langs stadswater

Laatst geactualiseerd 17 mei 2020 Kennisniveau Basisniveau (opdrachtgever) Kennis aanpalende vakgebieden

Steeds vaker vinden evenementen in, op of langs water plaats, zoals cityswims, triatlons en survival- en modderraces. Deze pagina gaat in op de gezondheidsaspecten hiervan en maatregelen om de risico’s te beperken.

Bij evenementen in, op of langs stadswater is het risico op maag-darm-, luchtweg- of huidklachten groot (zie ook recreatie in, op of langs stadswater).

Figuur A Gezondheidsrisico’s bij evenementen in, op of langs stadswater (Bron: RIVM, bewerkt door Stichting RIONED) Vergroot afbeelding

Als de waterkwaliteit bij een waterevenement onvoldoende is, kunnen deelnemers ziek worden. Maar het is lastig om de waterkwaliteit te garanderen. Vrijwel altijd zijn er lozingspunten vanuit de riolering of een rwzi in de buurt. Ook niet op de riolering aangesloten woonboten of gebouwen in de directe omgeving of grote kolonies vogels kunnen de waterkwaliteit negatief beïnvloeden.

Figuur B Evenement Breda drijft (Bron: gemeente Breda) Vergroot afbeelding

Inschatten gezondheidsrisico’s

Er zijn geen specifieke normen voor de waterkwaliteit bij waterevenementen. Maar in de handreiking Evenementen in, op, met, boven en rondom water (STOWA, Stichting RIONED, 2019) vindt u aanbevelingen om een watergerelateerd evenement voor te bereiden met het oog op de gezondheid van deelnemers. Om de gezondheidsrisico’s te kunnen inschatten, hebt u informatie nodig over de aard van het evenement, de kwetsbaarheid van de deelnemers, de mate van contact met het water, de toestand onder water en de waterkwaliteit.

Maag-darmklachten bij cityswims

Het RIVM heeft in samenwerking met GGD’s de gezondheidsklachten na zes evenementen met water onderzocht. Hieruit blijkt dat zwemmers van cityswims een verhoogd risico op maag-darmklachten hebben. Gemiddeld krijgt een op de veertien zwemmers na afloop maag-darmklachten zonder dat sprake is van een plotse toename van besmettingen (uitbraak). Bij twee van de zes zwemevenementen was er wel een uitbraak, waarbij een op de drie deelnemers klachten rapporteerde. Bij een van deze twee cityswims had het vooraf hevig geregend.

Infectierisico’s zijn niet goed in te schatten op basis van onderzoeksuitslagen van watermonsters die vóór een evenement worden genomen. Als sprake is van mogelijk ernstige verontreiniging na hevige regen, moet u ook een risico-analyse (laten) uitvoeren (zie ook hieronder bij ‘Maatregelen’).

Maatregelen

Het is natuurlijk vervelend om een evenement te moeten afgelasten vanwege een te hoog gezondheidsrisico. Gelukkig sterven de meeste ziekteverwekkers relatief snel af zodra de temperatuur afwijkt van de lichaamstemperatuur. Maar de analyse van de aanwezigheid van ziekteverwekkers duurt lang, die van E.coli/enterokokken bijvoorbeeld circa 24 uur. U moet de meting dus vroegtijdig inzetten, terwijl er daarna nog van alles kan gebeuren.

Snelle DNA-analyse

Om de relatief lange analysetijd te ondervangen, kunt u een snellere DNA-analyse net vóór een evenement (laten) uitvoeren. Hierdoor krijgt u meer zekerheid over een toe- of afname van een verontreinigingsbron.

Zeker bij waarden die rond de grens zitten, kan zo’n analyse mogelijk de doorslag geven om een evenement al dan niet door te laten gaan. Via een DNA-analyse kan de herkomst (hond, watervogel, mens e.d.) van de E. coli verontreinigingen in oppervlaktewater worden achterhaald.

N.B. Geautomatiseerde DNA-analyse staat nog in de kinderschoenen. Mogelijk dat in de toekomst een snelle en betrouwbare DNA-analyse meer zekerheid kan verschaffen.

Webinar

Bekijk het webinar De gemeenterol bij zwemmen in oppervlaktewater van 22 april 2021 met
Imke Leenen (H2Oké) en Erwin Rebergen (Utrecht). Zij gaven diverse voorbeelden die u helpen om de middenweg tussen het realiseren van officieel zwemwater en een zwemverbod te vinden.

Hieronder staat wat in het webinar is behandeld. In de tijdbalk van de video is de start van elk onderdeel aangegeven met een aanklikbare stip:

Opening (00:00)
Te behandelen aspecten (02:45)
Introductie casussen Utrecht (06:54)
Actoren en rollen (10:15)
Vervolg casussen Utrecht (14:45)
Waterkwaliteit en gezondheid (19:47)
Complexe situaties (24:14)
Vragen en antwoorden (30:40)
Conclusies en afsluiting (40:42)

Meer informatie

Om een goede afweging te kunnen maken waar, wanneer en onder welke voorwaarden een evenement kan plaatsvinden, hebben STOWA en Stichting RIONED in 2019 de Handreiking voor evenementen in, op, met, boven en rondom water gepubliceerd.
Het RIVM heeft het Draaiboek Waterrecreatie en infectieziekten opgesteld voor vragen rondom (contact met) oppervlaktewater of als sprake is van een infectieziekte-uitbraak na recreatie in oppervlaktewater in Nederland.