We gebruiken cookies om de website specifiek voor u in te richten. Als u verder navigeert, accepteert u dat. Uw gedrag op onze website wordt vastgelegd en kan worden gebruikt ter verbetering van onze dienstverlening. Meer informatie over cookies
Sociale media
Cookies waarmee pagina´s van deze site op sociale netwerken gedeeld kunnen worden. Door deze cookies te accepteren, staat u sociale netwerken toe uw surfactiviteit te volgen.
Open het menu om verder te navigeren
Navigatie sluiten
Sla op in leeslijst Exclusief voor leden Maak pdf Exclusief voor leden
Met de systematiek van de Ecologische Sleutelfactoren (ESF) krijgen waterbeheerders inzicht in hoe een watersysteem ecologisch functioneert. Dit is belangrijk om de waterkwaliteit en ecologie doeltreffend te kunnen verbeteren. Deze pagina gaat over de ESF Productiviteit water (ESF-m1), die van toepassing is op stilstaand oppervlaktewater.
Figuur A ESF-m1 (Bron: STOWA) a class="js-lightbox" data-effect="mfp-zoom-in" href="/documents/20182/3330516/1blauw_txt.jpg/3fbce53e-0566-4fea-8002-52418
Figuur A ESF-m1 (Bron: STOWA) Vergroot afbeelding Onderwaterplanten zijn belangrijk voor een goede ecologie in sloten en plassen. Ze hebben voedingsstoffen nodig om te groeien, maar niet te veel. Als er te veel nutriënten als stikstof (N) en fosfor (P) in het water zitten, kunnen algen en kroos snel de overhand krijgen en de groei van onderwaterplanten belemmeren. Een teveel aan voedingsstoffen in het water heet ook wel vermesting of eutrofiëring van het water. Hoeveelheid voedingsstoffen De ESF Productiviteit water kijkt of de hoeveelheid voedingsstoffen die een watersysteem binnenkomt groter of kleiner is dan de draagkracht van dat systeem. Als de externe belasting hoger is dan de zogenaamde kritische belasting van het systeem, winnen kroos of algen het van de onderwaterplanten. Als de externe belasting onder de kritische grens blijft, vormt de hoeveelheid voedingsstoffen in het water geen belemmering voor de groei van onderwaterplanten. De externe belasting van een watersysteem is de optelsom van alle bronnen die lozen in dat systeem. Dat kunnen emissies vanuit de landbouw, rwzi en riolering zijn, maar ook bijvoorbeeld voedingsstoffen die met inlaatwater, met nutriëntenrijk grondwater of door bladval in het oppervlaktewater terechtkomen. De draagkracht van een watersysteem is afhankelijk van systeemeigenschappen zoals waterdiepte en verblijftijd van het water. Analyse en instrumenten Stap 1 Om deze ESF te beoordelen, wordt eerst met een rekentool in Excel een waterbalans van het systeem opgesteld. Met de tool worden de verblijftijden van het water in het systeem bepaald. Bij een gemiddelde verblijftijd korter dan drie dagen domineert de samenstelling van inlaatwater meestal de nutriëntenhuishouding van een watersysteem. Zo’n systeem heet transportgestuurd of verblijftijdgestuurd. Algen kunnen in deze wateren wel een probleem zijn, maar zijn het gevolg van een hoge productiviteit in het water van waaruit ingelaten is. De productiviteit van het ontvangende water zelf is van ondergeschikt belang en behoeft dus geen verdere analyse. Stap 2 Bij langere verblijftijden (het watersysteem heet dan procesgestuurd) speelt de productiviteit van het bestudeerde water wél een belangrijke rol. De tweede stap in de analyse is het bepalen van de N- en P-belasting. Hiervoor worden in de waterbalans aan de verschillende inkomende waterstromen concentraties N en P toegekend. Dit gebeurt bij voorkeur op basis van metingen. Als er geen metingen zijn, kunnen ook kentallen worden gebruikt. Het limiterende nutriënt (het nutriënt dat de groei van onderwaterplanten belemmert) (N óf P), volgt uit de N/P-ratio van de totale externe belasting. Stap 3 Als derde stap wordt voor het limiterende nutriënt de kritische belasting van het watersysteem berekend op basis van systeemkenmerken. Dit gebeurt aan de hand van de ecologische modellen PCLake en PCDitch. Als invoer voor deze modellen is ten minste informatie nodig over de waterdiepte, de verblijftijd, het bodemtype en de strijklengte van het watersysteem. Figuur B Dominantie door algen en kroos (ESF Productiviteit water op 'rood') (Bron: GAW | Stichting RIONED) Vergroot afbeelding Maatregelen Als blijkt dat de externe belasting groter is dan de kritische belasting, vormt dit een belemmerende factor voor de (groei of terugkeer van) onderwaterplanten. Als dat niet past bij de gestelde doelen voor het oppervlaktewater, zijn maatregelen nodig. Mogelijke maatregelen zijn: de externe belasting (bijvoorbeeld vanuit landbouw, rwzi en riolering, alternatief inlaatwater en bladval) reduceren; de draagkracht van het watersysteem vergroten (bijvoorbeeld door oevers flauwer en ondieper te maken, waardoor de overgang naar diepere delen geleidelijker is). Meer informatie De informatie op deze pagina is gebaseerd op STOWA (2018)1 en STOWA (2015)2. Via de STOWA-website zijn meer achtergrondrapporten beschikbaar. 1 STOWA (2018). Ecologische Sleutelfactoren voor stilstaande en stromende wateren. Informatiebladen. Rapport 2018-24, STOWA, Amersfoort. 2 STOWA (2015). Ecologische Sleutelfactoren voor het herstel van onderwatervegetatie. Toepassing van de ecologische sleutelfactoren 1, 2 en 3 in de praktijk. Rapport 2015-17, STOWA, Amersfoort.
Exclusief voor leden
Geïnteresseerd in dit artikel? Log in!
En krijg toegang tot dit artikel en andere besloten delen van de website, met o.a. de kennisbank, beeldenbank en onderzoekspublicaties.