We gebruiken cookies om de website specifiek voor u in te richten. Als u verder navigeert, accepteert u dat. Uw gedrag op onze website wordt vastgelegd en kan worden gebruikt ter verbetering van onze dienstverlening. Meer informatie over cookies
Sociale media
Cookies waarmee pagina´s van deze site op sociale netwerken gedeeld kunnen worden. Door deze cookies te accepteren, staat u sociale netwerken toe uw surfactiviteit te volgen.
Open het menu om verder te navigeren
Navigatie sluiten
Sla op in leeslijst Exclusief voor leden Maak pdf Exclusief voor leden
Met de systematiek van de Ecologische Sleutelfactoren (ESF) krijgen waterbeheerders inzicht in hoe een watersysteem ecologisch functioneert. Dit is belangrijk om de waterkwaliteit en ecologie doeltreffend te kunnen verbeteren. Deze pagina gaat over de ESF Organische belasting (ESF-m7), die van toepassing is op stilstaand oppervlaktewater.
Figuur A ESF-m7 (Bron: STOWA)Vergroot afbeelding De terugkeer van onderwat
Figuur A ESF-m7 (Bron: STOWA)Vergroot afbeelding De terugkeer van onderwaterplanten is voor veel wateren de eerste stap naar herstel van de water- en ecologische kwaliteit. De belasting met nutriënten in het water en in de bodem mag daarvoor niet te hoog zijn en er moet voldoende licht op de waterbodem kunnen komen. Voor de daadwerkelijke terugkeer van de gewenste vissen en macrofauna moet het watersysteem vervolgens ook geschikt en bereikbaar zijn voor die soorten en mag de actieve verwijdering door maaien en vraat niet te groot zijn. Maar ook als al deze Ecologische Sleutelfactoren (ESF m1 t/m m6) op ‘groen’ staan, kunnen specifieke omstandigheden ervoor zorgen dat een watersysteem ecologisch tóch niet goed functioneert. Overbelasting met organisch materiaal is zo'n omstandigheid. Balans zuurstofaanvoer en zuurstofvraag Een watersysteem ontvangt organisch materiaal uit allerlei bronnen, zoals overstortingen, ongezuiverde lozingen, mest, hondenpoep, bladeren van bomen langs het water, brood voor de eenden en lokvoer voor vissen. Voor de afbraak van organisch materiaal is zuurstof nodig. Als er plotseling veel organisch materiaal in het water terechtkomt, kan dat leiden tot een zuurstoftekort in het water. Hierdoor sterven organismen die van zuurstof afhankelijk zijn (zoals vissen) en kunnen bacteriën gaan groeien die giftige stoffen produceren. Deze effecten zijn meestal tijdelijk en lokaal. De ESF Organische belasting kijkt naar de bronnen van organische belasting op een watersysteem én naar de belasting die dat watersysteem zou moeten aankunnen. Met andere woorden, de ESF kijkt of de zuurstofaanvoer in balans is met de zuurstofvraag door afbraak van organisch materiaal. Hiermee wordt duidelijk of het probleem inderdaad ontstaat door (de lozing van) organisch materiaal en bijvoorbeeld niet ligt bij de nutriëntenhuishouding. Analyse en instrumenten Quickscan De zuurstofhuishouding van een watersysteem is te beoordelen met het instrument OXY-val. Het dient als quickscan om relatief snel en eenvoudig in te schatten of organische belasting een potentieel probleem vormt. OXY-val vergelijkt aan de hand van aannames de zuurstofvraag (voor afbraak van organische belasting) met de zuurstofaanvoer (vanuit de lucht). Globale analyse In een globale analyse is de invoer van het instrument aan te scherpen met meetgegevens en systeemkenmerken. De resultaten geven dan meer inzicht in het aandeel van bronnen van organische belasting, in de draagkracht van het watersysteem en in het risico dat de minimaal toelaatbare zuurstofconcentratie in het water wordt onderschreden. Gedetailleerde analyse Complexere problemen met bijvoorbeeld grote ruimtelijke en temporele verschillen in zuurstofgehalten vragen soms om een gedetailleerdere analyse. Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden, afhankelijk van de problematiek. Voorbeelden zijn voedselwebmodellen PCLake/PCDitch voor een integrale analyse van de nutriënten- en organische belasting, en SOBEK voor meer inzicht in de verspreiding van water en organische belasting. Figuur B De gevolgen van overmatige belasting van oppervlaktewater met organisch materiaal (Bron: Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard)Vergroot afbeelding Maatregelen Het aanpakken van organische overbelasting van een watersysteem heeft vaak prioriteit boven het aanpakken van andere sleutelfactoren. Mogelijke maatregelen zijn: voorkomen dat (te) veel bladeren in het water vallen; de lozing vanuit rioolstelsels verminderen; het voeren van eenden ontmoedigen; de doorstroming in een watergang verbeteren. Meer informatie De informatie op deze pagina is gebaseerd op STOWA (2018a)1 en STOWA (2018b)2. Via de STOWA-website zijn meer achtergrondrapporten beschikbaar. 1 STOWA (2018a). Ecologische Sleutelfactoren voor stilstaande en stromende wateren. Informatiebladen. Rapport 2018-24, STOWA, Amersfoort. 2 STOWA (2018b). Ecologische sleutelfactor Organische belasting. Rapport 2018-27, STOWA, Amersfoort.
Exclusief voor leden
Geïnteresseerd in dit artikel? Log in!
En krijg toegang tot dit artikel en andere besloten delen van de website, met o.a. de kennisbank, beeldenbank en onderzoekspublicaties.