Waarom meten?

Aanleiding om te meten: informatiebehoefte Meestal gaat u meten omdat u bepaalde informatie wilt hebben. We noemen enkele voorbeelden: U wilt een hydrodynamisch rekenmodel toetsen aan de praktijk, omdat uit meldingen van bewoners blijkt dat wateroverlast op een andere plaats voorkomt dan berekend. Op de rwzi komt een grote hoeveelheid rioolvreemd water binnen, de vraag is waar dit vandaan komt. De waterkwaliteit in een watergang is slecht: het water stinkt en is zichtbaar verontreinigd. U vermoedt dat de emissie uit hemelwateruitlaten de boosdoener is (figuur A). In een hellend stelsel moeten stuwen worden aangestuurd op basis van waterstandmetingen in het stelsel. In een wijk zijn problemen door een te hoge grondwaterstand (vochtige woningen) of juist te lage grondwaterstand (paalrot). U wilt de grondwaterstand over een langere periode meten. U wilt weten of een gemaal functioneert zoals beoogd, dus u gaat de pompcapaciteit meten. Figuur A Vervuild oppervlaktewater, met metingen kunnen we de oorzaak achterhalen (Bron: Partners4UrbanWater) Vergroot afbeelding Bij elk van deze aanleidingen (en nog vele andere) kunt u een informatiebehoefte invullen door op specifieke plekken gedurende kortere of langere tijd waterkwantiteit of waterkwaliteit te gaan meten. Andere aanleidingen Soms is uw eigen informatiebehoefte niet de directe aanleiding om te meten. In het verleden moesten gemeenten bijvoorbeeld overstortmetingen doen in het kader van de overstortvergunning. En tegenwoordig voeren gemeenten en waterschappen binnen een samenwerkingsregio vaak ook samen metingen uit. Dit kan enorme meerwaarde hebben, omdat het stedelijk watersysteem zich over beheergrenzen uitstrekt. In dergelijke situaties bestaat het risico dat u het meetproject al als geslaagd beschouwt zodra de apparatuur is gerealiseerd. U hebt immers geen directe informatiebehoefte vanuit uw eigen beheerpraktijk. Maar de werkelijke opbrengst van het meten bestaat uit de meetgegevens, gebruik die dan ook! Voordelen van meten in het stedelijk watersysteem Het gebruik van meetdata om het hydraulisch en milieutechnisch functioneren van het stedelijk watersysteem te beoordelen, biedt u als beheerder veel voordelen: Controle van basisgegevens Basisgegevens (zoals geometrie van de leidingen, aantal inwoners en hoeveelheid afvoerend oppervlak) wijken in de praktijk vaak af van wat in rioleringsplannen of beheerpakketten staat. Toch berekent u het functioneren van de riolering in rioolmodellen op basis van deze gegevens. Meten is een goede manier om deze theorie te toetsen. Afwijkingen tussen metingen en theoretisch functioneren geven u aanleiding om gericht naar de oorzaken te zoeken. Optimalisatie operationeel beheer Rioolstelsels bevatten vele, soms ingewikkelde constructies, zoals duikers, stuwputten, doorlaten en gemalen. Ook al staan de basisgegevens juist in uw rioolbeheersysteem, dan nóg blijken de constructies in de praktijk vaak niet volgens de theorie te werken. Metingen uit een ‘hydraulisch’ meetnet kunnen u informatie geven over het functioneren van deze constructies. Op basis hiervan kunt u sneller reageren op bijvoorbeeld een verstopte doorlaat. Zo kunt u het functioneren in de praktijk enorm verbeteren. Door te meten kunt u het operationeel beheer gericht uitvoeren, doordat u binnen de riolering ‘ogen en oren’ hebt gekregen. Betere onderbouwing van maatregelen Met metingen kunt u de rekenmodellen waarop u uw maatregelen baseert, toetsen aan de praktijk. Hiermee kunt u met meer zekerheid kiezen voor de juiste maatregelen, de locatie van de maatregelen en de omvang daarvan. Zo voorkomt u ondoelmatige oplossingen. Bewijs bij aansprakelijkheid en overmacht Het is veel te duur om de riolering zo groot te maken dat het systeem elke denkbare bui zonder overlast kan verwerken. Daarom maakt u een beleidsmatige afweging bij de dimensionering van de riolering en de inrichting van de openbare ruimte, en geeft u in het gemeentelijk rioleringsplan   of het Water- en rioleringsprogramma  het beschermingsniveau van bewoners aan. Door klimaatverandering komen steeds vaker hevige buien en daarmee wateroverlast voor. Bij wateroverlast wordt het dus steeds belangrijker om te kunnen bepalen of de infrastructuur tekortschiet of dat de neerslag heviger is dan de in het GRP of WRP vastgelegde maatgevende belasting. Dan spelen neerslagmetingen een cruciale rol om de aansprakelijkheid vast te stellen. Verbeterde afstemming in afvalwaterketen De Omgevingswet gaat (net als zijn voorganger de Waterwet) uit van een goede samenwerking tussen de verschillende partijen in de waterketen. Meten kan deze samenwerking ondersteunen, doordat u informatie uit metingen over en weer kunt uitwisselen met de zuiveringsbeheerder. Zo kunt u via metingen de daadwerkelijke droogweerafvoer (dwa) per bemalingsgebied bepalen, waarmee de zuiveringsbeheerder de theoretische prognoses van de rwzi kan toetsen. Hierdoor kan hij de zuiveringstechnische werken op basis van de juiste getallen dimensioneren. Zo voorkomt u samen desinvesteringen en verhoogt u de doelmatigheid enorm. Verantwoording van prestaties Bij de (politieke) verantwoording van uw prestaties als rioleringsbeheerder staan tot nu toe de geleverde inspanning, de besteding van de middelen en het voldoen aan het theoretisch kader centraal. Als u de verantwoording van de prestatie ook (of vooral) baseert op meetgegevens, bent u veel transparanter en is het voor bewoners en bedrijven duidelijker wat u doet. Gemotiveerd personeel Het terugkoppelen van meetresultaten met onder andere de buitendienst stimuleert de betrokkenheid en zorgt ervoor dat mensen elkaar scherp houden. De gevolgen van kleine handelingen worden nogal eens onderschat. Denk aan een verkeerd inslagpeil van een pomp of het aanpassen van een overstortmuur zonder revisiegegevens door te geven. Met de informatie uit metingen ervaren alle betrokkenen de consequenties en zullen zij minder snel dezelfde fouten maken. Hier valt misschien wel de meeste winst te behalen!