Emissieverhoudingen op lokaal niveau (stadsvijvers en stadssingels)

Doel onderzoek

Het doel van het onderzoek was om een globaal beeld van de stofstromen te krijgen (zie figuur A): de emissie vanuit de riolering in oppervlaktewater en de verhouding van deze vuiluitworp tot de emissie vanuit andere bronnen. De onderzoeksvragen waren:

1. Welke waterkwaliteitsproblemen zijn er in het oppervlaktewater? 
2. Wat is de relatieve bijdrage vanuit de riolering of het afvalwatersysteem aan deze problemen?
3. In hoeverre is deze relatieve bijdrage te beïnvloeden door maatregelen in het afvalwatersysteem?

Aanpak onderzoek

Het onderzoek heeft voor twee verschillende oppervlaktewatersystemen en schaalniveaus de relatieve bijdrage van de emissie vanuit de riolering aan de waterkwaliteitsproblemen in beeld gebracht. Het gaat om een stadsvijver (wateroppervlak van de vijver: 0,3 ha; afvoerend oppervlak naar de vijver: 2 ha) en een stadssingel (wateroppervlak van de singel: 2 ha; afvoerend oppervlak naar de singel: 40 ha). Per schaalniveau was de aanpak als volgt:

1. Eerst zijn de kenmerken van het watersysteem vastgesteld, zoals omvang, diepte, doorspoeling, oeverinrichting en gebruik van het water.
2. Vervolgens is geïnventariseerd welke waterkwaliteitsproblemen relevant zijn op dat schaalniveau en welke chemische waterkwaliteitsparameters daarbij (mede)bepalend zijn.
3. Met behulp van onder andere het EMOS model Het ‘Emissiemodel voor Systeemkeuze’ (EMOS) is een rekenmodel dat water- en stofstromen kan volgen vanaf binnenkomst in het afvalwatersysteem tot aan de lozingspunten. Op deze manier is bekend uit welke bron lozingsvolumes en emissies afkomstig zijn. Het model is beschreven in STOWA-rapport 2009-W-06. (STOWA, 2009²) en de STOWA-regenwaterdatabase De regenwaterdatabase, database hemelwaterkwaliteit is een database met gegevens over de kwaliteit van afstromend regenwater in Nederland. Bevat per 2020 circa 26.800 metingen van 191 verschillende locaties. versie 2007 (STOWA, 2007³) is de emissie vanuit de riolering bepaald. 
4. Op basis van literatuur zijn emissies vanuit andere bronnen ingeschat, zoals belasting door honden, eenden, het voeren van eenden, bladval, natte en droge depositie Depositie is het neerslaan van stoffen zoals ammoniak op een oppervlak zoals de bodem, het wateroppervlak van een meertje maar ook de bladeren van de vegetatie. Bij natte depositie lost de stof op in druppeltjes in de lucht en komt vervolgens met regen naar beneden. Droge depositie is het proces waarbij stoffen door luchtbewegingen op het oppervlak terecht komen., uit- en afspoeling van oevers en recreatievisserij.
5. Om de vertaalslag te maken van belasting naar effecten van maatregelen zijn – waar mogelijk – eenvoudige methoden gebruikt (en dus geen uitgebreide waterkwaliteitsmodellen). Deze eenvoudige benadering werd afdoende geacht voor het doel van het onderzoek.

Op de volgende pagina staan de gebruikte kengetallen om emissies van de afvalwaterketen en van de andere bronnen (zoals honden, eenden en bladval) te berekenen.

Onderzoeksresultaten

De kennisbank vat in dit deel de onderzoeksresultaten samen voor:

• het schaalniveau Stadsvijver;
• het schaalniveau Stadssingel.

De volledige onderzoeksresultaten vindt u in het onderzoeksrapport.

¹ Stichting RIONED, 2009. Opper­vlaktewater: wat zijn relevante emissies?, RIONEDreeks 13, Stichting RIONED, Ede.
² STOWA, 2009. EMOS, emissiemodel voor systeemkeuze., Rapport 2009-W-06, STOWA, Amersfoort.
³ STOWA, 2007. Database Regenwater, Rapport 2007-W-09, STOWA, Amersfoort.