Gotensysteem ontwerpen

Locatie en toepassing Voor het inzamelen en afvoeren van hemelwater worden steeds vaker goten gebruikt, vooral in nieuwbouwwijken. Veel meer dan bij ondergrondse voorzieningen moet de ontwerper bij goten rekening houden met de inpassing in de ruimte. Verkeer Goten die haaks op de rijrichting van wegen zijn aangebracht, kunnen gevaar opleveren voor het verkeer. Als een goot haaks op een weg onvermijdelijk is, kan de ontwerper het beste kiezen voor een leiding onder de grond (een duiker   als het ware) of voor een met een rooster overdekte goot. Eventueel kan de ontwerper kiezen voor een brede goot met heel flauwe taluds om zo toch dezelfde afvoercapaciteit te creëren. Als dit allemaal niet mogelijk is, en er toch een bovengrondse goot haaks op de weg moet worden aangelegd, kunnen er maatregelen nodig zijn om het verkeer af te remmen.  Begaanbaarheid In verband met de begaanbaarheid van de goot mag deze niet te diep zijn in verhouding tot de breedte. Het straatwerk onder een kromming aanbrengen heeft in verband met de begaanbaarheid de voorkeur boven het laten verspringen van de stenen. Bij een breedte van 0,5 m is een diepte van 0,03 m mogelijk, bij een breedte van 1,0 m is een maximale diepte van 0,07 m mogelijk uit oogpunt van begaanbaarheid. Afgedekte goten, of goten die niet in een rij- of looproute liggen, kunnen dieper zijn. Het maximale debiet   van een goot is afhankelijk van de breedte, de waterdiepte en het afschot  . Ruimtebeslag Bij het aanleggen van een gotensysteem moet de ontwerper rekening houden met het ruimtebeslag. In de tabellen A en B zijn enkele maten opgenomen voor het ruimtebeslag dat nodig is in relatie tot het gewenste debiet.   Tabel A Maximaal debiet (m3/h) in een goot met een bovenbreedte van 0,7 m afschot profieldiepte (m) ‰ 0,04 0,05 0,06 0,5 2,2 3,3 4,5 1,0 3,1 4,6 6,3 1,5 3,8 5,7 7,7 2,0 4,4 6,5 8,9 2,5 5,0 7,3 10,0 3,0 5,4 8,0 10,9 3,5 5,9 8,6 11,8 4,0 6,3 9,2 12,6 4,5 6,6 9,8 13,4 5,0 7,0 10,3 14,1 5,5 7,3 10,8 14,8 6,0 7,7 11,3 15,5 6,5 8,0 11,8 16,1 7,0 8,3 12,2 16,7   Tabel B Maximaal debiet (m3/h) in een goot met een bovenbreedte van 1 m afschot profieldiepte (m) ‰ 0,05 0,07 0,09 0,5 4,7 8,3 12,8 1,0 6,6 11,8 18,1 1,5 8,1 14,4 22,1 2,0 9,3 16,6 25,5 2,5 10,4 18,6 28,5 3,0 11,4 20,4 31,3 3,5 12,3 22,0 33,8 4,0 13,2 23,5 36,1 4,5 14,0 24,9 38,3 5,0 14,7 26,3 40,4 5,5 15,5 27,6 42,3 6,0 16,1 28,8 44,2 6,5 16,8 30,0 46,0 7,0 17,4 31,1 47,8 Dimensionering De maximale afstand waarover afvoergoten het hemelwater kunnen transporteren is afhankelijk van de afmetingen van de goot, het afvoerende oppervlak en het verhang van de goot. In de praktijk zijn transportafstanden haalbaar van circa 50 tot 150 meter. Het is belangrijk dat de goot begint bij het oppervlak dat water moet kunnen afvoeren. Bij verkaveling moet al rekening worden gehouden met de maximale lengte van goten: de hoogteverschillen rond kavels moeten niet te groot zijn en de routes voor goten niet te lang. Hierin moet ook de gootlengte op eventuele achterpaden en garagepleinen worden meegerekend, niet enkel de lengte op of langs wegen. Over het algemeen is de hoeveelheid hemelwater die goten kunnen transporteren beperkt. Een goot die is gedimensioneerd op gangbare neerslagsituaties, heeft zelf weinig extra capaciteit voor noodsituaties. Er zal bij hevigere neerslag een beroep worden gedaan op bergingsruimte rondom de goten of op afvoer via het wegprofiel. Uitgangspunten ontwerp Voor het ontwerp van afvoergoten gelden de volgende uitgangspunten: Om water goed te kunnen afvoeren is een minimaal afschot   van 3‰ gewenst en bij voorkeur van 5‰ in de afvoerrichting van de goot. Bij zettingsgevoelige grond is een afschot van ten minste 5‰ gewenst. Wegen moeten een gemiddeld afschot   naar de goot hebben van minimaal 1% en bij voorkeur van 2%. De hydraulische capaciteit van goten kan bepaald worden met de formule van Manning of met de formule van Chézy. Het onderdeel Leiding oppervlakkig ontwerpen van Functioneel ontwerp gaat hier dieper op in. Aandachtspunt Scherpe bochten in goten zijn meestal niet handig, omdat deze het water kunnen opstuwen of ervoor kunnen zorgen dat het water uit de goot loopt. Bij haakse bochten is het beter om de knik in twee 45°-bochten op te splitsen, of met een bochtstraal van minimaal twee meter uit te voeren.