Beschrijving functioneren openbare vuilwaterstelsels en gemengde rioolstelsels

Hydraulisch functioneren

Om het hydraulisch functioneren van een gemengd stelsel te beschrijven, gebruikt u als basis de rekenresultaten van een hydrodynamisch model Een hydraulisch of hydrodynamisch model is een vereenvoudigde wiskundige beschrijving van de hydraulische processen in een bepaalde geografische en geometrische context., aangevuld met meldingen, klachten en ervaringen, metingen van neerslag, waterstanden en debieten Debiet is volumetransport per tijdseenheid, bijvoorbeeld uitgedrukt in liter per seconde of kuub per uur., en inspectieresultaten. U kunt onderscheid maken in het functioneren tijdens droog weer, een maatgevende bui en extreme neerslag Een extreme neerslaggebeurtenis is een bui die de ontwerpnormen van het stedelijke watersysteem overschrijdt. Extreme neerslag wordt uitgedrukt in de herhalingstijd van de hoeveelheid neerslag per tijdseenheid, bijvoorbeeld een bui van 70 mm in een uur heeft in het huidige klimaat in Nederland een herhalingstijd van 200 jaar. Dit wil zeggen dat op elke locatie een dergelijke gebeurtenis gemiddeld eens per 200 jaar voorkomt.. 

Droog weer

De beschrijving van het hydraulisch functioneren bij droog weer bevat:

• Een overzicht van stroomsnelheden De stroomsnelheid in een buis is de (over het doorstroomde oppervlak gemiddelde) snelheid waarmee het water door de buis stroomt, uitgedrukt in meter per seconde.onder dwa-omstandigheden.
• Vullingstijd van het stelsel als het gemaal uitvalt door een storing of wordt uitgeschakeld bij calamiteiten.
• Een overzicht van de hoeveelheid rioolvreemd water per stelsel door infiltratie of instromend oppervlaktewater over overstortdrempels.
• De mogelijke invloeden of risico's van de interacties in het punt hiervoor met het grondwater- en oppervlaktewatersysteem. Denk aan risico's op grondwaterstanddaling.
• Een overzicht van door hun omvang potentieel risicovolle lozingen, zoals die van gaswassers en bodemenergiesystemen of warmte-koudeopslaginstallaties (WKO).
• Een overzicht van (risico's op) eventuele dwa-lozingen of lozingen van nooduitlaten in het oppervlaktewater.
• Een overzicht van meldingen/klachten gerelateerd aan dwa.
• Eventuele metingen en overige praktijkwaarnemingen.

• De locaties waar de druklijn in de hydrodynamische modelsimulatie Modelsimulatie is het dynamisch in de tijd doorrekenen van een model onder specifieke (hydraulische) belasting en randvoorwaarden. boven het maaiveld uitkomt (zie figuur A).
• Per bui de lozingshoeveelheden per lozingspunt (om de afvoercapaciteit van de ontvangende waterloop te controleren).
• Een overzicht van meldingen/klachten gerelateerd aan neerslagafvoer.
• Eventuele metingen en overige praktijkwaarnemingen.

Geschikte presentatietechnieken vindt u op de pagina's Presenteren van hydraulisch functioneren en Toepassing van GIS voor het SSW.

Extreme neerslag

De kwetsbaarheid van de leefomgeving voor wateroverlast Wateroverlast is de situatie waarbij water op straat leidt tot hinder of schade. door extreme neerslag brengt u in beeld met een stresstestberekening De stresstest wateroverlast is een onderdeel van de stresstest Ruimtelijke Adaptatie. In het kader van het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) is deze stresstest vanaf 2019 verplicht voor alle Nederlandse gemeenten.. De landelijke, gestandaardiseerde stresstest wateroverlast is een uitvloeisel van het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) In het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA), onderdeel van het Deltaprogramma 2018, is afgesproken dat heel Nederland in 2050 waterrobuust en klimaatbestendig is ingericht. In het kader van het DPRA zijn gemeenten onder meer verplicht om een Stresstest Ruimtelijke Adaptatie uit te voeren., dat voorziet in een integrale aanpak van wateroverlast, hittestress, droogte en overstromingen. Alle gemeenten en waterschappen moeten deze stresstest uitvoeren. De stresstest is de input voor de zogenaamde risicodialoog, het overleg met bewoners en bedrijven over risicoacceptatie en maatregelen.

De gestandaardiseerde stresstestbuien hebben een statistische herhalingstijd De herhalingstijd is het gemiddelde tijdsinterval waarin een bepaalde hydrologische gebeurtenis, gedefinieerd door de hoeveelheid neerslag binnen een bepaalde periode, optreedt. van 100 jaar of meer. U rekent dan aan situaties waarvoor de riolering niet is ontworpen en waarvan u kunt verwachten dat (veel) water op het maaiveld Water op straat is de situatie dat bij neerslagafvoer de ondergrondse infrastructuur niet toereikend is om al het water te bergen en af te voeren en daardoor water op het maaiveld komt te staan. komt te staan. Met de stresstestberekening brengt u de kwetsbaarheden voor de openbare ruimte en gebouwen in uitzonderlijke situaties in beeld.

U kunt het hydraulisch functioneren bij extreme neerslag als volgt rapporteren in het SSW:

• Een overzicht van de locaties waar water op straat optreedt.
• Een beschrijving van de lokale omstandigheden van de knelpuntlocaties (specifieke relevante kenmerken openbare ruimte, zoals verkeersdrempels en nabijgelegen waterontsnappingsroutes).
• Een overzicht van risico's op wateroverlast op de knelpuntlocaties, bijvoorbeeld door de aanwezigheid van laagtes, souterrainwoningen, parkeerkelders, tunnels/onderdoorgangen, belangrijke verkeersaders en komvormige gebieden.
• Een overzicht van meldingen/klachten tijdens extreme neerslag.
• Eventuele praktijkwaarnemingen.
• Een analyse van de mogelijke oorzaken van water op straat.
• Is het theoretisch berekende knelpunt herkenbaar in de praktijk?

Als aanvulling op de stresstestbuien kunt u een modelberekening uitvoeren met daadwerkelijk gevallen (extreme) neerslag. Het voordeel hiervan is dat u deze rekenresultaten kunt toetsen aan metingen, meldingen en waarnemingen.

N.B. U moet het hydraulisch functioneren van gemengde stelsels onder extreme omstandigheden (water op straat) beschrijven in samenhang met het functioneren van de hemelwaterstelsels en hemelwatervoorzieningen in het plangebied.

Het hydraulisch functioneren van gemengde stelsels bij extreme neerslag in combinatie met het maaiveld kunt u grafisch weergeven in de vorm van een interactieve kaart of 3D-animatie (zie Presenteren van wateroverlast).

Meer informatie over het doorrekenen van het hydraulisch functioneren vindt u in het kennisbankonderdeel Modelleren hydraulisch functioneren.

Milieutechnisch functioneren

Met het milieutechnisch functionerenHet milieutechnisch functioneren is het functioneren ten aanzien van de (risico's op) belasting van het ontvangende systeem of het omringende milieu met verontreinigende stoffen. wordt bedoeld het vuiltransporterende/vuilinsluitende vermogen van het rioolstelsel, de kans op exfiltratie exfiltratie naar de bodem en het grondwater, en de emissie via gemengde overstorten Overstorten van de gemengde riolering zijn lozingspunten waarbij het gemengde rioolstelsel onder vrij verval loost op het oppervlaktewater of de bodem wanneer de neerslagbelasting de bergings- en pompovercapaciteit van het rioolstelsel overschrijdt..

Vuiltransporterend/vuilinsluitend vermogen

Mede gelet op de toenemende kans op langdurig droge perioden en hevige buien (klimaatveranderingHet klimaat is de gemiddelde weerstoestand over een periode van meerdere decennia. Klimaatverandering is de verandering van dit gemiddelde over een lange periode.) neemt de noodzaak van een goed functionerend rioolsysteem toe. Om problemen door sedimentatie Sedimentatie, afzetting of accumulatie is het bezinken en ophopen van door water getransporteerd materiaal. Sedimentatie treedt op als het water niet meer in staat zijn het materiaal verder te vervoeren, bijvoorbeeld door een verlaging van de stroomsnelheid. te voorkomen, stelt de gemeente eisen aan het vuiltransporterende vermogen. De beschrijving van het vuiltransporterende/vuilinsluitende vermogen bevat:

• Een overzicht van risicolocaties voor sedimentatie, zoals locaties met verloren berging of lage stroomsnelheden.
• De stroomsnelheden bij lichte neerslag (bijvoorbeeld 3 x dwa).

Exfiltratie

Neem in het SSW een overzicht op van risicolocaties voor exfiltratie van afvalwater naar de bodem en het grondwatersysteem. Risicovolle locaties zijn locaties waar de grondwaterstand onder de binnen-onderkant-buis (bob) ligt en waar de kans op lekke buizen of verbindingen hoog is. Houd hierbij in het bijzonder rekening met de aanwezigheid van grondwaterbeschermingsgebieden.

Emissie via overstorten en uitlaten

De beschrijving van de emissie uit overstorten en uitlaten bevat:

• Een overzicht van (potentiële) lozingslocaties: externe overstorten en nooduitlaten Nooduitlaten van de vuilwaterriolering zijn lozingspunten waarbij in uitzonderlijke situaties het vuilwaterstelsel onder vrij verval loost op het oppervlaktewater of de bodem, om te voorkomen dat afvalwater op straat of in huizen komt te staan..
• De berekende en/of gemeten overstortingsfrequentie Een gebeurtenis van het lozen van water via een overstort. en -volumen per lozingslocatie.
• De vuilemissie als product van gemeten of berekende overstortende volumen, gemeten of geschatte vuilconcentratie en gemeten of berekend verwijderingsrendement van de randvoorziening.
• De belastbaarheid van het ontvangende oppervlaktewater, bepaald met bijvoorbeeld de methode van de ecologische sleutelfactoren Een ecologische sleutelfactor is een essentiële voorwaarde voor het ecologisch functioneren van een watersysteem. Een ecologische sleutelfactor kan voldoen (‘groen’ zijn), of niet voldoen (‘rood’ zijn). Een ecologische sleutel-factor kan beïnvloed worden. De methodiek is beschreven in STOWA 2014-19..
• Een overzicht van meldingen/klachten (zoals stank, vissterfte en visuele verontreiniging).

Traditioneel wordt bij het bepalen van de vuiluitstoot vooral gekeken naar het chemisch zuurstofverbruik (CZV), maar vele stoffen kunnen relevant zijn voor het ontvangende watersysteem. Hierbij is onderscheid tussen acute waterkwaliteitsproblemen, zoals zuurstoftekort en acute toxiciteit (giftigheid) en langdurige processen, zoals eutrofiëring en vuilopbouw in de waterbodem. Afhankelijk van het effect van de stof op het oppervlaktewatersysteem rapporteert u daarom de piekemissie of de gemiddelde emissie over een langere periode, of beide (zie het kennisbankonderdeel Waterkwaliteit).

Individuele behandeling van afvalwater (iba)

Informatie over het beschrijven van het functioneren van IBA's in beheer bij de gemeente in het SSW vindt u op de pagina Beschrijving functioneren niet-openbare voorzieningen.