Belangrijkste veranderingen voor het stedelijk waterbeheer onder de Omgevingswet

Verdeling bevoegdheden binnen het stedelijk waterbeheer Juridisch-inhoudelijk zijn er door de komst van het nieuwe stelsel van de Omgevingswet wel veranderingen voor het stedelijk waterbeheer, maar veel is toch min of meer hetzelfde gebleven. De oude en vertrouwde zorgplichten voor het stedelijk waterbeheer zijn teruggekomen als watertaken. En de bevoegdheidsverdeling in het stedelijk waterbeheer is niet of nauwelijks veranderd. De enige wijziging op dit vlak is dat de provinciale ontheffingsbevoegdheid voor de zorgplicht voor stedelijk afvalwater – van belang voor met name riolering in het buitengebied – is vervallen. Kort gezegd: provincies hebben in het nieuwe stelsel geen bemoeienis meer met de gemeentelijke rioleringstaak. Een gemeente kan nu zelf bepalen op welke manier de rioleringstaak wordt ingevuld, en onder welke voorwaarden de taak in het buitengebied bijvoorbeeld aan bedrijven en/of burgers wordt gelaten. Rioleringsprogramma niet langer verplicht Nieuw is ook dat onder de Omgevingswet het maken van een rioleringsprogramma (grofweg te beschouwen als de opvolger van het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) niet langer verplicht is gesteld. Wel is de verwachting dat gemeenten zo'n beleids- en uitvoeringsprogramma zullen blijven maken, al dan niet als onderdeel van een wat breder en integraler programma. Te denken valt aan een Water- en rioleringsprogramma of een Water- en bodemprogramma. Dat is aan gemeenten zelf. De Omgevingswet spreekt over rioleringsprogramma, maar in de kennisbank wordt de term 'Water- en rioleringsprogramma' (Wrp) gebruikt. Een programma kan heel sectoraal zijn. Maar een gemeente kan ook een veel integraler programma ontwikkelen en vaststellen. De wet laat gemeenten hierin vrij. Nieuwe instrumenten en regels De Omgevingswet brengt deels ook nieuwe instrumenten en regels. Voor het stedelijk waterbeheer gaat het dan vooral om integrale omgevingsvisies die ontwikkeld moeten worden. Rijk, provincies en gemeenten moeten zo'n beleidsvisie op hoofdlijnen maken. Op basis hiervan worden vervolgens de wrp's en de regelgevingsverordeningen van gemeenten, waterschappen en provincies gemaakt. Meer beleidsvrijheid voor gemeenten en waterschappen De grootste verandering is misschien wel dat gemeente en waterschap veel meer beleidsvrijheid hebben dan onder het oude stelsel. Meer decentralisatie was voor de wetgever een belangrijk uitgangspunt bij het maken van de Omgevingswet. Sommige onderwerpen die vroeger nog door het Rijk centraal werden geregeld, worden in het nieuwe stelsel overgelaten aan de gemeente of een andere decentrale overheid, zoals het waterschap. Dat geldt bijvoorbeeld voor de lozingsregels uit het oude Activiteitenbesluit milieubeheer, het Besluit lozing afvalwater huishoudens en het Besluit lozen buiten inrichtingen. Net als de waterschappen hebben gemeenten nu bijvoorbeeld meer ruimte om zelf lozingsregels vast te stellen. Het Rijk heeft immers minder lozingsregels gesteld dan onder het oude regime. Een belangrijk deel van de oude door het Rijk gestelde lozingsregels is nu, via de bruidsschat, onderdeel van het omgevingsplan en de waterschapsverordening.