Bedrijfsafvalwater en grondwater

Afvoerleidingen voor bedrijfsafvalwater In de praktijk is het niet altijd duidelijk of sprake is van bedrijfsafvalwater of huishoudelijk afvalwater. Dat is wel belangrijk om te weten. De gemeente moet immers huishoudelijk afvalwater (als hoofdbestanddeel van 'stedelijk afvalwater') inzamelen en transporteren, maar deze zorgplicht heeft zij niet voor bedrijfsafvalwater (zie het kennisbankonderdeel Lozen in het riool door bedrijven.  Voorbeeld: bedrijfsafvalwater of huishoudelijk afvalwater van een hotel? Het afvalwater van een hotel is deels bedrijfsafvalwater en deels huishoudelijk afvalwater. Art. 1.1 Wet milieubeheer (Wm) definieert huishoudelijk afvalwater als: "afvalwater dat overwegend afkomstig is van menselijke stofwisseling en huishoudelijke werkzaamheden". Het water uit de badkamers en toiletten van het hotel is dus huishoudelijk afvalwater. Het andere afvalwater is bedrijfsafvalwater, bijvoorbeeld dat van het restaurant. Bedrijfsafvalwater is volgens de Wm: "afvalwater dat vrijkomt bij door de mens bedrijfsmatig of in een omvang alsof zij bedrijfsmatig was, ondernomen bedrijvigheid, dat geen huishoudelijk afvalwater, afvloeiend hemelwater of grondwater is." De gemeente hoeft het huishoudelijke afvalwater van het hotel niet zomaar te accepteren. De hoteleigenaar heeft namelijk de zorgplicht om geen schade toe te brengen aan de doelmatige werking van de voorzieningen voor afvalwaterbeheer (zoals de openbare vuilwaterriolering) (art. 2.1 Activiteitenbesluit). De gemeente kan op grond van art. 2.1 lid 4 maatwerkvoorschriften stellen om haar zorgplicht in te vullen. In zo’n maatwerkvoorschrift kan bijvoorbeeld staan dat de hoteleigenaar een buffervoorziening moet aanleggen om het afvalwater tijdelijk te bergen en dat hij vanuit die buffervoorziening gelijkmatig moet lozen of alleen tijdens de nachtelijke uren mag lozen. Huishoudelijk afvalwater en bedrijfsafvalwater verplicht gescheiden aanbieden? De vraag is of de gemeente bij het voorbeeld hierboven de hoteleigenaar kan verplichten om huishoudelijk en bedrijfsafvalwater gescheiden aan te bieden. Op grond van het Bouwbesluit 2012 (en het daarin geregelde aansluitvoorschrift) kan dat niet, de bouwregels gaan immers alleen over de leidingen voor huishoudelijk afvalwater en hemelwater. Maar de lozingsregels bieden wel (beperkte) mogelijkheden. De meeste bedrijven vallen onder het Activiteitenbesluit, waarin regels voor diverse afvalwaterstromen staan. Meestal schrijft het besluit daarbij ook voor dat het te lozen afvalwater doelmatig moet kunnen worden bemonsterd (zie bijvoorbeeld art. 3.2 lid 9, art. 3.23 lid 4, art. 4.26 lid 5). Om doelmatig te kunnen bemonsteren, mag de bedrijfsafvalwaterstroom niet gemengd zijn met andere afvalwaterstromen. De gemeente kan dus afdwingen dat huishoudelijk afvalwater en bedrijfsafvalwater op het bedrijfsperceel gescheiden blijven zo lang dat nodig is om het bedrijfsafvalwater afzonderlijk te kunnen bemonsteren. Op grond van art. 2.2a Activiteitenbesluit kan zij via een verzoek om een maatwerkvoorschrift overigens wel gemengde afvalwaterstromen toestaan. Maar dat verzoek om een maatwerkvoorschrift kan door de gemeente worden geweigerd.  Als doelmatige bemonstering op een bepaalde plek op het bedrijf mogelijk is (via een inspectieputje bijvoorbeeld), kan de gemeente niet eisen dat de afvalwaterstromen daarna ook nog gescheiden blijven. Na het bemonsteringspunt is het samenvoegen van de afvalwaterstromen niet in strijd met het Activiteitenbesluit. Het bedrijf kan bedrijfsafvalwater en huishoudelijk afvalwater dus met één leiding aanbieden aan het gemeentelijke vuilwaterriool. Voorwaarde is natuurlijk wel dat de bedrijfsafvalwaterlozing in het vuilwaterriool voldoet aan de eisen in het Activiteitenbesluit. Sommige bedrijfsafvalwaterstromen mogen niet in de vuilwaterriolering lozen omdat ze te schoon zijn (zoals het afvalwater van het reinigen van de buitenkant van een kas, zie art. 3.62 Activiteitenbesluit). Maar als het bedrijfsafvalwater wel in het vuilwaterriool mag lozen, kan de gemeente niet afdwingen dat het bedrijf dat afvalwater apart aanbiedt. Welk milieubelang wordt immers gediend met het gescheiden houden van twee stromen die uiteindelijk allebei in het vuilwaterriool terechtkomen? Als zo’n milieubelang er wel zou zijn, zou de gemeente eventueel een maatwerkvoorschrift kunnen stellen op grond van de zorgplicht van artikel 2.1 Activiteitenbesluit. Afvoerleidingen voor grondwater (drainage) De bouwregelgeving bevat geen grondwatervoorschriften, alleen een bepaling over de wering van vocht van buiten (afdeling 3.5 Bouwbesluit 2012). Hierin staat dat een gebouw (in het algemeen) vocht van buiten moet weren. Dat geldt ook voor de vloer en leidingdoorvoeren. Deze bepaling heeft ook betrekking op vocht door grondwater. (De regels voor bouwwerken in relatie tot grondwater vindt u in het kennisbankonderdeel Grondwaterzorg in bebouwd gebied.) Verplichten tot ontwatering? Gemeenten (en waterschappen) kunnen een perceeleigenaar niet verplichten een ontwateringsvoorziening in zijn eigen grond aan te leggen en te onderhouden om grondwateroverlast op aangrenzende percelen te voorkomen. Als perceeleigenaren elkaar nodig hebben en de samenwerking komt niet van de grond (bijvoorbeeld door enkele onwillige eigenaren omdat zij zelf nauwelijks overlast hebben), dan is dit een zaak van henzelf. Het vertrekpunt is simpel: de perceeleigenaar met een probleem lost zelf zijn problemen op. Als hij hierbij de buurman nodig heeft, staat het privaatrecht (burenrecht) tot zijn beschikking. Als hij de gemeente als eigenaar van de openbare ruimte nodig heeft, kan hij haar aanspreken op haar grondwaterzorgplicht. De gemeente is feitelijk de publiekrechtelijke buurman. Aanspreken op slecht onderhoud ontwateringsvoorzieningen? Of een drainagevoorziening nu verplicht of vrijwillig is aangelegd, de gemeente moet (in beginsel) handhavend optreden als een woning (door welke oorzaak dan ook) onder de norm komt van het Bouwbesluit 2012. Meer in het bijzonder de norm dat de woning vocht van buiten moet weren. Dit geldt dus ook als de oorzaak van het binnentredende vocht ligt in een niet of onvoldoende werkende ontwateringsvoorziening. De gemeente moet de eigenaar (of rechthebbende) aanschrijven om een einde te maken aan de overtreding. Dat de voorziening op particulier terrein ligt, maakt voor deze gevallen niet uit. Meer informatie Als de gemeente het lozingsgedrag voor grondwater in bestaande situaties wil beïnvloeden, kan zij de verordeningsmogelijkheid van artikel 10:32a Wm gebruiken (zie hiervoor  Verordeningsbevoegdheid afvoer hemel- en grondwater).