Automatische bemonstering

Automatische bemonstering uit een drukleiding Voor monstername uit een leiding die onder druk staat (een persleiding of een bypass uit een vrijvervalsysteem die door een pomp wordt gevoed), kunt u kiezen uit diverse automatisch bestuurbare afsluiters of plunjers die op de juiste momenten een afgepaste hoeveelheid monster onttrekken uit de leiding. NEN 6600-1 geeft een overzicht van beschikbare middelen (afsluiters, kranen, plunjers) om uit een drukleiding te bemonsteren. Bij sommige instrumenten is het mogelijk om het volume per monster in te stellen, bij andere ligt het volume vast. De genomen monsters komen terecht in een verzamelvat, waarna een veldwerker ze verder verwerkt en transporteert naar een laboratorium (zie hieronder bij 'Verwerking van het monster'). Figuur A Een veldwerker verwerkt monsters uit een automatische vacuümsampler met vier afzonderlijke verzamelvaten (Bron: Partners4UrbanWater) Vergroot afbeelding Vacuümsampler voor automatische monstername uit vrijvervalsystemen Met een automatische vacuümsampler (zie figuur A) kunt u hoogfrequent monsters uit vrijvervalsystemen nemen. Een sampler bestaat uit een behuizing met daarin een installatie die via een aanzuigslang op gezette tijden een kleine hoeveelheid water aanzuigt. Het andere einde van de aanzuigslang is bevestigd onder de waterspiegel op de bemonsteringslocatie. Een verdeler zorgt ervoor dat het monster in een bewaarvat terechtkomt. De vaten worden gekoeld bewaard bij 3 tot 5 °C. Voor het aansturen van de bemonstering is een geïntegreerde controller aanwezig die gekoppeld kan worden aan sensoren, zoals een niveau- of debietmeter. Bemonsteringsproces vacuümsampler Het bemonsteringsproces van een automatische vacuümsampler verloopt als volgt: De controller geeft een signaal dat de sampler een monster moet nemen. De aanzuigslang wordt met lucht leeg- en schoongeblazen. De installatie zuigt water aan. De verdeler wordt gespoeld met een beetje water, dat daarna wordt geloosd. De installatie zuigt een afgepaste hoeveelheid monster (bijvoorbeeld 50 of 100 ml) in de verdeler. De verdeler loost het monster in een verzamelvat. In plaats van één groot verzamelvat kan een automatische sampler ook meerdere verzamelvaten hebben, bijvoorbeeld vier of zelfs vierentwintig in een carrouselopstelling. De aansturing is zo in te stelen dat de monsters van afzonderlijke gebeurtenissen of verschillende fasen in verschillende vaten worden bewaard. In de meeste automatische samplers duurt het hele proces voor één monster ongeveer een minuut. De maximale bemonsteringsfrequentie ligt dan (met enige veiligheid) op circa twee minuten. Bij een een hogere frequentie bestaat er een risico dat de controller een signaal voor bemonstering geeft, terwijl het proces van de vorige monstername nog niet is afgerond. Dit veroorzaakt gaten in de bemonsteringsreeks. Aansturing van automatische bemonstering Bij automatische bemonstering stuurt een controller of PLC (programmable logic controller) de bemonstering aan op basis van: tijd (monstername op vaste tijdstippen); een meetsignaal (bijvoorbeeld volumeproportionele monstername op basis van een debietmeter); een combinatie van meetsignaal en tijd (tijdproportionele monstername vanaf een bepaalde drempelwaarde van het meetsignaal). Bemonstering uit een persleiding of drukriool vindt uiteraard alleen plaats als er water door de leiding stroomt, dus als de pomp aan staat. Het signaal van de debietmeter stuurt dan de monstername aan (zie verder Volume- of tijdproportionele bemonstering). Verwerking van het monster Een automatisch bemonsteringssysteem heeft een communicatiemodule om de beheerder per e-mail of sms te waarschuwen en de meetdata naar een website of hoofdpost door te sturen. Een veldwerker krijgt een bericht als de monsters klaar zijn voor verwerking. Verwerking houdt in dat de veldwerker de monsters registreert en in de juiste flessen doet met de voor de beoogde analyses geschikte conserveringsmiddelen (zie Conserveren en transporteren van monsters). Voor de registratie moet de veldwerker een formulier hebben waarop het bemonsteringslogboek van de sampler al is ingevuld. De veldwerker moet de gelogde hoeveelheid monster vergelijken met de aanwezige hoeveelheid in het verzamelvat. Komen deze hoeveelheden niet overeen, dan is de bemonstering verstoord en zijn de resultaten misschien niet bruikbaar. Verder moet de veldwerker op het formulier de begin- en eindtijd van de monstername invullen en het tijdstip waarop hij het verzamelmonster uit de automatische sampler haalt en verwerkt.